Đôi nét về chương trình DevTalk

• DevTalk là 1 chương trình talkshow được host bởi Trung Tâm Đào Tạo JANETO (laptrinhvien.io) và các khách mời là các chuyên gia đang hoạt động trong ngành IT.
• Tên chương trình: DevTalk
• Thời lượng: ~30 phút/buổi.
• Đối tượng: học sinh/sinh viên IT, các bạn lập trình viên mới ra trường.
• Nội dung:
  • Chia sẻ kinh nghiệm làm việc tại các công ty trong và ngoài nước.
  • Định hướng nghề nghiệp.
  • Chia sẻ kiến thức với các chuyên gia: seminar, offline.

Số DevTalk đầu tiên của chúng tôi sẽ chia sẻ về chủ đề Làm việc ở nước ngoài? Với khách mời là anh Trần Minh Tâm – Software Engineer công ty Atlassian.

Với hơn 10 năm kinh nghiệm làm việc tại các công ty lớn. Hiện nay đang sinh sống và làm việc tại công ty IT lớn nhất nước ÚC, anh Trần Minh Tâm sẽ chia sẻ những kinh nghiệm quý báu của bản thân cũng như những khó khăn, thách thức và cơ hội mà anh đã gặp phải.

Để biết rõ hơn những chia sẻ trực tiếp của anh Trần Minh Tâm, hãy cùng laptrinhvien.io xem video ngay bên dưới bạn nhé!

Những nội dung chia sẻ mà anh mang đến cho chúng ta gồm:

Vì sao anh lại chọn nghề lập trình viên?

Khi mà còn học phổ thông hoặc là trước đó còn học THCS đã thích học về toán, toán thì nó thiên về suy luận logic. Sau này khi lên cấp 3 thì được học chuyên Toán – Tin thì mình cảm thấy nó phù hợp, từ đó mình có định hướng học CNTT là phù hợp với sở thích của mình. Với lại thời của anh học thì bắt đầu CNTT ở Việt Nam đang bùng nổ, rất nhiều công ty nước ngoài đầu tư vô Việt Nam. Đây là một cơ hội nghề nghiệp cho người Việt Nam có thể bắt kịp với lại những kĩ sư của thế giới. Ngoài ra, thì anh nhận thấy là CNTT chính là thứ sẽ thay đổi thế giới sau này, tất cả các ngành thậm chí những ngành ngân hàng hay là giao thông đều bắt đầu áp dụng CNTT để mà tự động hóa tại vì chỉ có tự động hóa mới làm thay đổi, mới giải phóng sức lao động cho con người và con người có thể làm những chuyện khác.

Chia sẻ về cách anh học như thế nào để mang lại hiệu quả nhất?

Thực ra, mỗi người đều có một cách học khác nhau, mình không thể nói cách học hiểu quả đối với mình và sẽ hiệu quả với người khác. Theo cách học của anh đó là học không phải để biết hay đối phó và điểm số không phải cao nhất, mình học để mình hiểu rõ vấn đề như thế nào? tại sao lại học những ngành đó và sẽ giúp ích mình sau này như thế nào. Tất nhiên, điểm số cũng quan trọng, điểm số cao thì mình mới có thể làm những chuyện khác, chẳng hạn như là nộp hồ sơ du học. Anh có một kinh nghiệm sâu sắc đó là “Nếu mình vừa học để biết được, có kiến thức và vừa có điểm số tốt thì rất có ích cho con đường tiếp theo của mình”. Và mình sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn.

Thời gian anh học thạc sĩ ở Hàn Quốc có giúp ích gì cho nghề nghiệp hiện tại?

“Tất nhiên là có” khi mà anh tốt nghiệp đại học rồi đi làm khoảng 2 năm, anh mới có suy nghĩ đi học tiếp Master thì cũng là cơ may có 1 học bổng Hàn Quốc, khi apply thì có sự may mắn là ông giáo sư đó đang cần người sinh viên Việt Nam làm Research cho Lab. Công việc Research thực ra không liên quan đến thực tế ở Việt Nam làm phần mềm, mình qua đó học những môn nâng cao, ví dụ như môn Machine Learning hay môn Artificial Intelligence những môn đó nói về áp dụng thực tế là zero, nhưng nó lại giúp mình biết xu hướng thế giới đang cần những gì sau này. Chẳng hạn như chúng ta thấy Machine Learning bắt đầu được áp dụng rộng rãi trong những công ty startup nổi tiếng của Mỹ như Uber, Microsoft, SpaceX, …

Thời gian học Master giúp cho mình định hướng là đối với những người thích làm công việc nghiên cứu thì họ có thể học lên tiếp tiến sĩ để theo ngành “hẹp” chẳng hạn như Machine Learning nó là khái niệm rất rộng nhưng Machine Learning có những nhánh “hẹp” khác khi mình muốn học lên nữa nếu mình cảm thấy hứng thú về lĩnh vực đó thì mình sẽ học tiếp nữa. Còn nếu mình cảm thấy không phù hợp với hướng nghiên cứu thì mình có thể dừng lại và suy nghĩ là mình làm gì tiếp theo thì khi mà anh học xong Master thì anh quyết định dừng lại và không học lên tiếp nữa. Vì anh thấy là mình không có sở thích nghiên cứu cho lắm, anh thích làm những gì ứng dụng thực tế hơn, mình làm những việc nhỏ nhưng có tính thực tiễn cao hơn, ứng dụng hơn.

Nói như vậy không phải là những gì mình học trong 2 năm đó là vô ích, nó giúp cho mình biết được tuy là mình không áp dụng được liền, nhưng mà mình biết được nếu sau này mình làm những cái ý tưởng gì đó nó sẽ liên quan đến lĩnh vực nào mà mình cần đi tìm ai, hỏi ai. Nó giúp mình mở mang kiến thức và mình sẽ nhìn thấy được xu hướng của thế giới của nó đang vận động. Ví dụ bây giờ người ta hay nói kỉ nguyên 4.0, thực ra nhiều người nói nhưng không hiểu là gì? ví dụ IoT (Internet of things) là gì? nhiều người chỉ nói cho biết, cho vui vậy thôi. Nói một cách đơn giản khi mà anh học, thời đó đang nghiên cứu rất nhiềù về sensor thì gần đây mọi người nói về SmartHome, SmartOffice nhưng mà những cái đó nó đã ra trước 10 năm nhưng chưa được thương mại hóa thôi, bây giờ nó mới bắt đầu thương mại hóa nhưng chỉ một phần nhỏ, có những người họ đã viết báo cáo khoa học về vấn đề đó rất là nhiều thì bây giờ sau những báo cáo khoa học đó đi ra thực tế là quãng đường rất là dài, tại vì khi mà sensor lúc nghiên cứu thì sensor rất là mắc nhưng mà cái version của người ta là sau này khoảng 10 năm nữa thì 1 con sensor rất rẻ khoảng vài ngàn $ là bạn có thể mua được thì khi đó thì 1 cái office có thể có đầy những con sensor, ví dụ như sensor độ ẩm, nhiệt độ, cử động (chẳng hạn nghe tiếng bước chân là biết ai đi). Sensor giúp rất nhiều cho cuộc sống của mình sau này.

Việc du học thì nó cũng có 2 cách giống như anh mới chia sẻ là “Có những bạn vừa mới tốt nghiệp xin học bổng đi du học liền”, “Trải qua một thời gian làm việc có kinh nghiệm rồi mình sẽ đi học” thì theo quan điểm cá nhân của anh là cách nào sẽ tốt hơn?

Theo quan điểm của anh là sau khi tốt nghiệp đại học rồi thì mình nên đi làm khoảng 1 thời gian, không nhất thiết là 2 năm, khoảng 1 năm hoặc 6 tháng cũng được, nhưng mình nên đi làm tại vì khi ,mình đi làm mới biết được thực tế bên ngoài nó như thế nào, khi mình đi học thì sẽ biết tiếp theo sẽ là như thế nào, khi đó mình mới so sánh được là đi làm ra kết quả A còn đi học ra B, giữa A và B cái nào phù hợp nhất cho mình sau này. Ví dụ sau khi tốt nghiệp xong mình đi học tiếp thì sau đó ra đi làm mình sẽ rất dễ bị sốc, tại vì cái mình làm thực tế không liên quan đến kiến thức mình học. Anh đã thấy những người như vậy sau này họ sẽ thấy công sức bỏ ra đi học nó bị phí, họ sẽ tiếc tại sao mình không đi học xong ra đi làm liền rồi đi học tiếp. Có nhiều người sau khi học 2 năm thạc sĩ xong học tiếp lên tiến sĩ thêm 4 năm hoặc 6 năm nữa xong rồi ra đi làm, thì khi đi làm người ta không thể trả lương tiến sĩ, người ta chỉ trả lương Engineer. Và khi đó người ta cảm thấy tại sao tôi có bằng học vị rất cao nhưng mà trả lương có vài ngàn $ hoặc không đến vài ngàn chỉ bằng một bạn kĩ sư mới ra trường hoặc nhỉnh hơn chút xíu nhưng mà đó là do văn hoá tùy theo văn hóa, ví dụ văn hoá người Á Đông là học vị càng cao thì lương càng cao còn đối văn hoá người Mỹ là theo kinh nghiệm bạn có bao nhiêu kinh nghiệm tương ứng với bấy nhiêu lương. Và người ta bên Mỹ học cũng quan niệm là người ta đi học tiến sĩ là để biết thêm kiến thức chứ không phải học tiến sĩ để ra làm lương cao. Đây là 2 điểm khác nhau rất lớn của 2 văn hoá, thì nếu mà bạn đó nghĩ là đi học để có thêm kiến thức thì có thể học liền không thành vấn đền nhưng mà nếu mục tiêu bạn đó là sau này đi học ra để đi làm có lương cao, có cuộc sống tốt liền thì có thể phải suy nghĩ lại, muốn có lương cao và cuộc sống tốt liền thì nên suy nghĩ lại. Tại vì có thể bạn đó học tiến sĩ nhưng lĩnh vực không liên quan đến business của công ty thì khi họ tuyển vô trả lương rất cao nhưng vẫn phải học lại từ đầu những cái khác thì không hợp lý.

Công ty Atlassian là một công ty thuộc top ten về công nghệ thông tin ở ÚC. Vậy thì anh bắt đầu làm việc Atlassian khi nào? Và vai trò của anh lúc vào công ty là gì?

Anh làm công ty Atlassian bắt đầu từ tháng 3-2014 ở Việt Nam, trước khi làm ở Atlassian thì anh làm ở công ty của Mỹ ở Chicago nhưng mà anh thấy công việc đó không phù hợp tại vì công ty đó đang làm dự án về stock exchange (thị trường chứng khoán) và nó không liên quan đến lập trình nhiều, nó chỉ liên quan đến xử lý dữ liệu. Khi mà có job offer về Atlassian thì thấy đây là cơ hội tốt để làm cho công ty nước ngoài, có văn hóa rất hay “tại sao mình không thử” thì sau 2 năm ở đó thì anh thấy đó là quyết định chính xác. Khi vô Atlassian thì thấy nó khác hoàn toàn với tất cả công ty outsourcing ở Việt Nam là mô hình nó làm về product không phải là out-source, nhân viên làm việc rất là thoải mái, không bị bó buộc về thời gian deadline và được “free to speak” tức là nếu mình có ý tưởng gì thì có thể nói ra với manager bất kỳ lúc nào và Atlassian có 5 cái company values rất là hay, nếu mà tất cả nhân viên làm theo, nó giống như kim chỉ nam thì mọi thứ diễn ra rất là suôn sẻ.

Anh có thể chia sẻ thêm về 5 kim chỉ nam của công ty Atlassian cho các bạn được rõ hơn?

– 5 kim chỉ nam này được 2 founders của Atlassian đưa ra từ lúc họ mở startup

• Đầu tiên là Play, as a team tức là mọi người trong 1 nhóm thì lúc nào cũng phải tôn trọng idea của nhau (collaborate), chứ không phải là một người cứ nói tui đúng người khác nói họ đúng không ai chịu ai hết là sẽ không được.
• Don’t f#ck the customer nghĩa là mình đừng làm gì mà có hại cho khách hàng của mình. Nói tóm ra là customer empathy hiểu được khách hàng cần gì và đang bị vấn đề gì để giải quyết.
• Be the change you seek tức là nếu mình cảm thấy công ty của mình có những vấn đề gì thì một là tự mình sửa, hai nói lên cho người khác biết chứ không phải im lặng.
• Open company, no bullshit tức là công ty sẵn sàng tiếp thu tất cả những quyết định manager điều phải được public cho tất cả nhân viên biết, không có cái gì là phải giấu hết. Mình có thể nói đó là transparency(minh bạch).
• Build with heart and balance là khi mình làm 1 product hay gì đó thì không nhất thiết là mình phải dành tất cả 100 thời gian của mình vô cái đó và không care mọi thứ xung quyanh, cái đó là không tốt cho công ty và không tốt cho cá nhân người đó. Người đó có thể là dành 80% thời gian để làm việc cho công ty và 20% cho gia đình của mình, công ty rất là tôn trọng cái sự riêng tư, maybe công ty không những care (chăm lo) cho nhân viên mà còn care cho gia đình của họ luôn. Ví dụ người nhà bị bệnh thì nhân viên có thể apply xin nghỉ 1 thời gian 6 tháng, 1 năm bình thường để chăm sóc cho người nhà, sau đó công ty vẫn happy khi người đó quay lại.

Cách để mà thực hiện trong thực tế thì cái đó là tự giác của mỗi cá nhân của một nhân viên trong công ty, là thái độ? hay là công ty tạo điều kiện? hay là có bộ phận manager để điều khiển quá trình đó diễn ra một cách suôn sẻ?

Thực tế mà nói không phải là những values đó lúc nào cũng được nhân viên hay manager làm theo cũng có những cái violate (vi phạm) nhưng chỉ là số ít thôi, phần lớn giống như là khi mà 1 người make an example (thực hiện) thì người khác thấy người khác sẽ làm theo và để đảm bảo được những values đó như mình nói là phải tự giác, mỗi người điều phải tự giác.

Khi mà mình tuyển dụng nhân viên, middle manage, leader, top manager… thì mình vẫn phải make sure là sau khi họ vào, họ cũng tôn trọng những cái đó, ví dụ như khi tuyển mình sẽ hỏi những câu hỏi liên quan tới những các values đó nếu mà câu trả lời của họ phù hợp với văn hóa của mình thì mình mới nên tuyển, cho dù người nhân viên đó có skill rất good, level rất là cao, manager quản lý rất là tốt nhưng mà chỉ là về quản lý về dự án tốt thôi còn về quản lý của con người so shit (tệ, kém) thì cũng không nên tuyển.

Để cho văn hóa đó được mọi người điều biết hết thì Atlassian dùng chính sản phẩm của mình là Confluence thì những cái example hồi nãy, ví dụ khi một người làm chỉ một người biết hoặc là một nhóm chỉ 2-3 người biết thì ở Atlassian khi mà có những gì hay những gì tốt họ sẽ có người viết blog post để lên đó và share cho tất cả những thành viên khác trong công ty đọc, trong khi đó họ sẽ từ từ họ được absorb (thấm) cái đó để những cái đó phải thấm từ từ.

Và một cái quan trọng nữa là onboarding, nghĩa là sao. Nghĩa là khi tuyển một người mới sẽ có 90 day plan cho người đó vừa làm quen công việc, vừa làm quen văn hóa công ty. Trong 90 day plan đó thường một người sẽ có một người buddy. Người buddy đó sẽ hướng dẫn người đó, pair (pair programming: lập trình cặp) người đó làm những công việc đó và giải thích tại sao như vậy, tại sao người ta ứng xử như vậy.

Ngoài skill về lập trình là yêu cầu đầu tiên và tiên quyết để chứng tỏ được năng lực của mình thì muốn làm tốt và muốn có sự thăng tiến trong công việc thì thái độ rất là quan trọng, thì theo anh nghĩ thái độ (thái độ giao tiếp, thái độ trong công việc và thái độ với công ty) sẽ đóng góp bao nhiêu % trong sự thành công của nghề lập trình viên của mình?

Nói về % thì anh cũng không ước lượng được chính xác nhưng mà khoảng 50%, anh muốn thay đổi chữ “thái độ” đối với công ty thành “trách nhiệm” đối với công ty. Mọi người khi làm cho công ty thì mình phải có trách nhiệm, còn thái độ với con người tức là đối với đồng nghiệp thì mình phải tôn trọng, ví dụ như không phải lúc nào 2 người nói chuyện với nhau cũng đồng ý tất cả mọi việc, phải tôn trọng sự khác biệt người này có ý tưởng khác người kia có những ý tưởng khác để làm sao mà dung hòa sự khác biệt đó thường sẽ có người team lead đứng ra hoặc là 1 người khác trong team làm trọng tài hoặc là ví dụ như trong lúc code, bạn này code kiểu này còn bạn kia code kiểu khác thì mình phải dựa trên những cái evidence practices, best practices (bằng chứng và cách làm tốt nhất) để mình thuyết phục người khác chứ không phải là cứ nói cái này tôi đúng mà không chứng minh được gì hết thì ai mà nghe, thì quan trọng là ai chứng minh được mình đúng thì người đó sẽ đúng chứ không phải là tôi nhất định đúng, tôi là số 1.

Đối với thái độ với công ty thì mình phải làm, công ty trả lương cho mình thì mình phải là có trách nhiệm xứng đáng với benefit (lợi ích) mà mình hưởng. Đối với xã hội vẫn vậy, đâu có ai trả lương để mình ngồi chơi hoặc là mình ngồi tám hay là mình đi chỉ trích người khác.

Những khó khăn khi anh mới sang bên đó (công việc và cuộc sống)?

Khó khăn trong công việc hầu như không có. Tại vì làm ở Việt Nam Atlassian hầu như áp dụng tất cả values, policy ở bên Úc qua. Khi qua đó không có gì lạ hết, còn về cuộc sống ban đầu tốn 1 thời gian tìm chỗ ở, tìm trường học cho con. Khi chưa có bằng lái xe thì phải đưa đón con đi học, đi bộ. Đó là một số khó khăn nhưng những khó khăn đó thì ai cũng phải trải qua và cũng không quá khó để vượt qua. Sau này những cái đó ko thành vấn đề nữa.

Bằng những kinh nghiệm của anh, anh chia sẻ cho các bạn biết để làm việc ở nước ngoài tốt thì cần chuẩn bị những gì?

Để có cơ hội để làm việc ở những công ty tốt nhất Việt Nam thì như thế nào.

Trước tiên phải chuẩn bị kiến thức về IT tốt, vững vàng.

Thứ 2 là tiếng Anh, tiếng Anh phải đạt được mức IELTS ít nhất là 5.5.  Khi giao tiếp với người nước ngoài, hay các công ty ở Việt Nam thì đều làm việc bằng tiếng Anh, ít khi nào giao tiếp bằng tiếng Việt hết. Bạn đó phải có khả năng đọc hiểu những cái công việc business, task mà người khác giao cho mình và có khả năng phân tích những cái đó. Phân tích sai sẽ làm sai, và khi có vấn đề gì xảy ra phải có khả năng giải thích rõ ràng, tường minh không mập mờ. Đó là những cái kĩ năng communication, presentation nghĩa là phải chuẩn bị soft skills. Những công ty sẽ cho đi học như Bosch, nhưng những khóa học ngắn hạn đó chỉ giúp được 1 phần. Chủ yếu là phải tự học thông qua công việc hằng ngày của minh. Ví dụ: Thay vì trao đổi mail bằng tiếng việt thì nên trao đổi bằng tiếng Anh thay vì nói chuyện với đồng nghiệp bằng tiếng Việt thì nên dành 1-2 ngày nói tiếng anh. Như ở Atlassian có một ngày thứ 6 là English Friday hoặc Thursday mọi người nói chuyện tiếng anh. Ai nói tiếng việt sẽ bị phạt bỏ ống heo. Những ngày đó giúp improve khả năng tiếng anh, tự tin hơn khi nói chuyện với người nước ngoài. Nên áp dụng mô hình, phương pháp làm việc mới như SCRUM, mỗi ngày mình sẽ stand up nói những công việc hôm qua làm như thế nào, hay bị những vướng mắc gì. Khi nói ra như vậy nó sẽ giúp cho mình giải quyết được nhanh hơn. Khi nói ra được những vướng mắc đó thì sẽ được đồng nghiệp hoặc team member giúp đỡ và giải quyết nhanh hơn.

Bây giờ là flat world (thế giới phẳng), càng ngày càng có nhiều công ty nước ngoài đầu tư vào Việt Nam mà tiếng Anh không phải cái gì ghê gớm, nó chỉ là phương tiện để giao tiếp. Nếu mình giỏi lập trình, nhưng làm xong không ai hiểu, không giải thích được tại sao lại như vậy, họ cũng không tin tưởng giao việc cho. Khi phỏng vấn interview, đặc biệt là phỏng vẫn công ty nước ngoài sẽ có những câu hỏi tiếng Anh, mà trả lời mà không hiểu câu hỏi là gì và trả lời theo hướng khác thì sẽ fail, mặc dù có giỏi kĩ thuật cũng rớt.

Anh đánh giá trình độ và kỹ năng các lập trình viên quốc tế (mà anh đang làm cùng) như thế nào?

Theo như anh quan sát 3 năm trước đây, 2 năm trở lại đây anh không có ở Việt Nam nên không biết được nó như thế nào. Đối với những sinh viên mới ra trường ở Việt Nam so với nước ngoài không có chênh lệch nhiều. Và có thể nói sinh viên Việt Nam có background về toán, tư duy tốt hơn sinh viên nước ngoài. Nhưng sau đó khi vào công ty, thông thường sinh viên nước ngoài sẽ tiến bộ nhanh hơn sinh viên Việt Nam. Có thể là do khả năng ngôn ngữ tốt hơn, nắm bắt dễ hơn. Lời khuyên của mình dành cho sinh viên Việt Nam:

– Các bạn mới ra trường là khi mình có nền tảng tốt rồi thì mình không nên chỉ dựa vô cái đó mà phải liên tục học hỏi công nghệ mới. Ngày nay IT thay đổi rất nhanh, cứ cách mấy tháng ra công nghệ, framework mới. Nếu mình không học hoặc chỉ tập trung cho 1 ngôn ngữ, framework thì sẽ không biết đươc những cái mới. Khi chuyển qua công việc mới phải bắt đầu lại từ đầu, thay vì những người khác họ sẽ học rất là nhanh. Có thể do khả năng tự học của các bạn Việt Nam thấp hơn, hoặc do văn hóa khi học trong trường mình học vì điểm số nên mình mới cố gắng, đến khi đi làm thì nghĩ là học đã đủ, nên không học hỏi tiếp nữa.

– Lời khuyên cho các bạn mới ra trường hoặc đi làm có một số kinh nghiệm nhất đinh. Khi đi làm mình phải Open-minded không sợ người ta chê mình dốt mà phải tích cực hỏi. Giống như câu: “There no stupid question”, câu hỏi có thể ngu ngốc nhưng vẫn nên hỏi. Theo anh thấy ở Atlassian khi một người engineer hỏi architect thì architect luôn luôn happy trả lời cho dù câu hỏi rất đơn giản cho đến phức tạp. Tâm lí người Việt Nam thường sợ quê, khi hỏi ra sợ chê vì ai cũng biết mình ko biết, nhưng những cái đó sẽ giúp cho mình sau này rất nhiều.

Cám ơn anh đã tham gia chương trình và chia sẻ những điều thú vị. Chúc anh luôn mạnh khỏe và đạt nhiều thành công trong cuộc sống!

——————————————-

Các bạn hãy đón xem số tiếp theo của DevTalk chúng tôi sẽ phát hành trong thời gian gần nhất!

Hãy ủng hộ kênh bằng cách LIKE/SHARE và SUBCRIBE để có thể cập nhật thông tin mới nhất từ chúng tôi nhé!

TRUNG TÂM ĐÀO TẠO LẬP TRÌNH VIÊN JANETO

 0933067997 – 0933267337
 facebook.com/laptrinhvienio
 YouTube/laptrinhvienio
 tuyensinh@laptrinhvien.io
 Tầng 2 Tòa nhà The Morning Star – 57 Quốc Lộ 13, Phường 26, Quận Bình Thạnh, Tp. Hồ Chí Minh.